Transport express régional

Transport express régional (TER, z fr. „Ekspresowy transport regionalny”) – marka francuskich kolei państwowych SNCF, pod którą prowadzą one regionalne kolejowe przewozy pasażerskie, współfinansowane przez władze regionalne. TER jest jednocześnie kategorią pociągów na sieci SNCF.

Geneza i funkcjonowanie

Od końca lat 90. organizacja lokalnego transportu kolejowego we Francji zaczęła być powierzana radom regionów, zgodnie z ogólnymi tendencjami decentralizacyjnymi w kraju. Jedynym przewoźnikiem realizującym przewozy regionalne pozostaje monopolista SNCF, natomiast organizacją przewozów (wytyczaniem tras, układaniem rozkładów jazdy, określaniem taryf) zajmują się władze regionalne. W praktyce SNCF, jako właściciel taboru, jedyny pasażerski przewoźnik kolejowy we Francji, oraz faktyczny zarządca infrastruktury kolejowej mają spory udział również w organizacji przewozów.

Finansowanie pociągów TER odbywa się ze środków publicznych. Średnio 72% kosztów uruchomienia pociągów jest pokrywane przez rząd Francji oraz władze regionalne, wpływy z biletów pokrywają pozostałe 28% kosztów. Udział środków publicznych wykazuje tendencję wzrostową, związaną z wprowadzaniem nowych połączeń i taryf na wniosek władz regionalnych.

Niewielka rentowność transportu kolejowego jest związana przede wszystkim z nieefektywnym wykorzystaniem taboru poza godzinami szczytu oraz z niewielkimi odległościami podróży. Wypełnienie pociągów jest również dalekie od optymalnego, rzędu 66 pasażerów na pociąg.

Przekazywanie kompetencji

Przekazanie kompetencji do organizowania transportu kolejowego nastąpiło w roku 1997 w przypadku sześciu regionów Francji:

oraz w roku 1998 dla regionu Limousin. Ruch pasażerski na liniach lokalnych w tych regionach wzrósł w roku 1998 o 4,9%, podczas gdy wzrost w pozostałych regionach wyniósł 3,2%.

Pozostałe regiony podpisywały sukcesywnie tzw. umowy przejściowe (fr. conventions intermédiaires), które miały je przygotować do przejęcia organizacji przewozów lokalnych.

Górna Normandia (wrzesień 1997)
Midi-Pireneje (listopad 1997)
Burgundia (listopad 1997)
Pikardia (styczeń 1998)
Lotaryngia (luty 1998)

Historia

1970: pierwsza umowa dotycząca udziału władz regionalnych w transporcie kolejowym, zawarta pomiędzy SNCF a departamentami Mozela i Meurthe i Mozela, dotycząca połączeń na trasie Nancy – Metz – Thionville pod nazwą Métrolor.
30 grudnia 1982: wejście w życie ustawy precyzującej zasady regulacji transportu krajowego, zwanej LOTI (fr. Loi d’orientation sur les transports intérieurs).
31 marca 1994: komisja Huberta Haenela publikuje raport Régions, SNCF: vers un renouveau du service public (pl. Regiony, SNCF – w stronę ożywienia usług publicznych).
4 lutego 1995: ustawa o zagospodarowaniu i rozwoju przestrzennym określa podstawy prawne dla przekazania regionom odpowiedzialności za organizację transportu zbiorowego o znaczeniu lokalnym.
19 grudnia 1996: podpisanie pierwszej umowy o organizacji transportu regionalnego (z regionem Rhodan-Alpy).

Od roku 2002 wszystkie regiony są związane z SNCF poprzez umowy eksploatacyjne, powierzające narodowemu przewoźnikowi prowadzenie pasażerskich przewozów kolejowych, za których organizację odpowiadają. W większości wypadków umowy te są zawarte na okres 5 lat i, dla większości z 22 regionów, są lub będą renegocjowane w roku 2006.

Środki przeznaczone na kolejowy transport regionalny

Poniższa tabela jest zestawieniem środków wydatkowanych przez rząd Francji, za pośrednictwem regionów, na finansowanie usług TER w wybranych regionach:

Region	Budżet TER	Odsetek budżetu regionu
Alzacja	220 mln €	39% (2004)
Bretania	100 mln €	14% (2005)
Burgundia	100 mln €	25% (2005)
Szampania-Ardeny	55 mln €	12,5% (2004)
Franche Comté	70 mln €	20% (2005)
Lotaryngia	250 mln €	45% (2005)
Kraj Loary	180 mln €	18% (2005)
Pikardia	130 mln €	20% (2002)
Nord-Pas-de-Calais	260 mln €	21% (2003)
Rodan-Alpy	500 mln €	30% (2005)

Powyższe sumy obejmują jedynie środki związane z uruchamianiem pociągów i nie uwzględniają wydatków na utrzymanie i modernizację infrastruktury kolejowej.

Turystyczne pociągi TER

Dziewięć linii TER otrzymało również nazwę „pociągów turystycznych” (fr. train touristique):

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona TER. ter-sncf.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2001-11-27)].